Wanneer het gaat om elektrisch rijden in België, dan gaat het vooral om de hybride wagens. Dat is niet vreemd, want het aantal plug-in hybriden is jarenlang veel hoger geweest dan het aantal volledig elektrische auto’s. Voordat uitspraken gedaan worden over de stand van het elektrisch rijden en duurzame mobiliteit in België, is het goed om eerst eens een kijkje te nemen naar de harde feiten en cijfers. Daarom hebben we een compleet overzicht gemaakt van de stand van zaken, zodat je precies weet hoe het nou is met het elektrisch rijden in België en wat we kunnen verwachten dit jaar.


Hoeveel elektrische auto’s worden er nou eigenlijk verkocht in België?

Wanneer het gaat om elektrisch rijden en de populariteit hiervan in België, dan is het verstandig om te beginnen bij de harde feiten. Zoals het aantal verkochte modellen. In 2011, het pioniersjaar voor de EV, werden er iets meer dan 300 exemplaren verkocht. Een jaar later verdrievoudigde het aantal verkopen van de elektrische auto al, want we zagen een toename van maar liefst 182 procent. Direct procentueel de sterkste stijging.

Kijken we naar absolute cijfers, dan was 2019 een recordjaar. Hier nam het aantal verkopen met ‘slechts’ 55% toe, maar met 19191 EV’s tegenover de 12417 EV’s in 2018 was dit wel een stijging van ruim 6770 modellen. En daarmee zit het elektrisch rijden duidelijk in de lift.

Kijken we daarbij even naar Vlaanderen als deel van het geheel, dan valt iets anders op. Hier is namelijk het grootste gedeelte van de milieuvriendelijke wagens (elektrisch, plug-in hybride en CNG) eigendom van bedrijven. Daarna verdelen particulieren en leasingbedrijven de markt. Daarmee heeft leasing niet langer het leeuwendeel van de elektrische wagens in bezit.

Let op: wanneer het gaat om elektrische mobiliteit, dan gaat het om alle vervoersmiddelen die volledig elektrisch aangedreven zijn. Zoals de elektrische fiets, die meer dan 100.000 keer verkocht werd al in 2017. Deze cijfers hebben we buiten beschouwing gelaten, aangezien we ons uitsluitend gericht hebben op wagens. Fietsen en steps vallen dus buiten de cijfers.

Hoe groen is de energie die we in België gebruiken?

In België is lange tijd een achterstand geweest op het gebied van energie uit hernieuwbare bronnen. In 2000 stond de teller op een slordige… 0%. Over de afgelopen 20 jaar hebben we het percentage hernieuwbare stroom op zien lopen naar bijna 20%, waar kernenergie langzaam uit het beeld verdwijnt en kolen de strijd al verloren hebben.

Fossiele brandstoffen zijn echter nog steeds gewild. Sterker nog, gemeten over de afgelopen 20 jaar is het percentage opgelopen van 24 naar 37 procent. Dat is een stijging van 54% en dát past eigenlijk niet in het duurzame beeld dat we proberen te scheppen in ons land. Daar moeten we wel tegenover zetten dat de stijging van energie uit hernieuwbare bronnen vele malen sterker is en dat dit bepalend kan zijn voor de energiemarkt. De toename in gebruik van fossiele brandstoffen is de laatste jaren overigens wel geremd; grote kans dan 2020 een kantelpunt wordt waarna het percentage voor het eerst zal dalen.

Hoe staat het met de laadpalen in België en waar staan ze?

Het aantal oplaadpunten is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Vooral in 2015 lijkt de stijging hard gegaan met 132,8%, maar dit zijn vertekende cijfers. Wanneer er nauwelijks laadpalen zijn, is elke toevoeging percentueel een enorme toename immers.

Het is daarmee interessanter om te kijken naar de recentere jaren. In 2018 steeg het aantal palen met een dikke 72 procent. Vorig jaar heeft echt zoden aan de dijk gezet met bijna 111 procent stijging: Een stijging die hard nodig is, want het aantal laadpalen is in verhouding nog steeds laag. Elektrisch rijden en laden is een stuk makkelijker in Nederland dan in België vooralsnog. Het is te hopen dat de stijging doorzet, zodat de EV meer kans krijgt in België.

De meeste laadpalen vinden we in de provincie Oost-Vlaanderen, met meer dan 580 palen. Alleen Brussel weet op de voet te volgen met meer dan 500 laadpalen. Daarna staan West-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Limburg hoog op de lijst. In de overige provincies zijn minder dan 100 laadpalen in de volledige provincie en daar is dus duidelijk nog werk aan de winkel.

Hoe groen is de elektrische auto ten opzichte van de verbrandingsmotor?

Elektrisch rijden is de toekomst, maar hoe groen is die elektrische auto nou eigenlijk? Dat ligt sterk aan de manier waarop de auto geladen wordt, al zijn alle vormen van elektrisch laden groener dan een verbrandingsmotor. Wanneer geladen wordt met standaardstroom in de Europese Unie – dus grijze stroom – dan produceert de elektrische auto nog steeds 42% minder CO2 dan een kleine benzineauto.

Maar dat is natuurlijk niet waar we heen willen. We willen naar elektrisch rijden als vorm van volledige duurzame mobiliteit. Grijze stroom past daar niet bij. Zeker niet wanneer we nog iets dieper in de materie duiken.

Bij het produceren van een elektrische auto wordt meer CO2 uitgestoten, vooral vanwege de accu’s die gebruikt worden in de EV. Maar deze ‘achterstand’ is na twee jaar volledig weggewerkt wanneer de auto op grijze stroom rijdt. Dan is de EV beter voor het milieu dan de auto met verbrandingsmotor.

Wat gebeurt er wanneer er alleen groen geladen wordt? Dan gaat die periode terug naar 1 tot 1,5 jaar. Al na ongeveer een jaar is de EV schoner voor het milieu dan de auto op benzine of diesel. Dát zijn cijfers waar we heen willen. Zeker wanneer de CO2-uitstoot tijdens de productie teruggedrongen kan worden, en die kans is groot. Veel autofabrikanten duiken nu de markt in en zoeken naar innovaties en nieuwe ontwikkelingen om de mogelijkheden te verkennen.

Ook zonder nieuwe ontwikkelingen en gereduceerde uitstoot is de winst enorm overigens. Gemiddeld gaat een auto 11,4 jaar mee. Laten we ervan uitgaan dat de ‘terugverdientijd’ 1,4 jaar is voor een EV die volledig groen geladen wordt; dan is het een winst van 10 jaar. Per auto in België! Dat is exact waarom groen laden van de EV zoveel aandacht moet krijgen, want op die manier worden de milieuvoordelen van elektrisch rijden nog veel groter.

Klimaatwinst: niet alleen op het gebied van CO₂ is de elektrische auto beter

De auto die het beste is voor het klimaat, is de auto die het minste broeikasgassen uitstoot. Het bekendste broeikasgas is CO₂. Tijdens het rijden, stoot een elektrische wagen gewoon geen CO₂ uit, terwijl een benzine- of dieselauto wel CO₂-emissies produceert door de verbranding van fossiele brandstoffen. Als je echter de CO₂ -emissies meetelt die vrijkomen door de productie van een elektrische auto, krijgen we een genuanceerder verhaal. Er wordt immers meer CO₂ uitgestoten bij de productie van een elektrische wagen dan bij een brandstofauto. Dit komt dus vooral door de fabricage van de accu.

Voor de gezondheid (luchtkwaliteit en geluidshinder) is een elektrische auto beter dan een auto met verbrandingsmotor. Volgens een studie van de VUB zijn elektrische wagens acht keer beter dan diesels en drie keer beter dan benzinewagens voor de gezondheid van mensen in de steden, wanneer je alle uitstoot samenneemt, ook die van slijtage door remmen en banden (fijnstof). Bovendien zijn elektrische voertuigen ook veel stiller.

Om het allemaal wat overzichtelijk en vergelijkbaar te houden, hanteert de Vlaamse overheid voor wagens het begrip ‘ecoscore’, dat een gewogen maat is voor zowel de milieu als klimaatimpact. De berekening houdt rekening met de uitstoot van de wagen, maar ook met de milieu-impact van de productie en distributie van de brandstof/energie. En wat blijkt? Elektrische auto's scoren een betere ecoscore dan conventionele wagens!

Luchtvervuiling is te wijten aan fijnstof en stikstofoxiden, die onder meer uit de uitlaat komen. Een elektrische wagen heeft - in tegenstelling tot een wagen met een verbrandingsmotor - geen uitlaat waaruit vervuilende stoffen kunnen komen. Fijnstof-deeltjes komen echter niet alleen door de uitlaatpijp, maar ook door slijtage van banden tijdens het rijden en tijdens het remmen. Een elektrische wagen produceert dus wel fijnstof, hoewel de totale hoeveelheid fijnstof doorgaans minder is dan bij een auto met verbrandingsmotor, juist omdat er bij een elektrische auto is er tijdens het rijden totaal geen verbranding. Dus als we uitsluitend naar de uitlaat kijken, dan is het duidelijk dat de ‘zero-emissievoertuigen’ de meest milieuvriendelijkste zijn, want zij produceren geen uitlaatemissies.

Elektrisch rijden versus de hybride in België

In België is de dieselmotor de grote boosdoener geworden. Mensen zoeken nu naar een volgende auto en kijken daarbij vooral naar de benzinemotoren, de hybriden en in iets mindere mate de volledig elektrische auto. Hoe zit het nou precies met de strijd tussen de hybride en de elektrische auto in België?

Wat is een hybride nou eigenlijk?

Er is geen vaste omschrijving voor de hybride, zeker niet nu er ‘nephybrides’ zijn die helemaal niet uitsluitend op stroom kunnen rijden, maar die alleen een hulpmotor aan de elektromotor hebben. Onder de hybriden verstaan we normaal gesproken de plug-in hybride (stekkerauto) en de ‘standaardhybride’ waarbij de accu alleen opgeladen kan worden door te rijden met de verbrandingsmotor.

Bij de hybride is het principe dat er niet alleen op fossiele brandstoffen gereden wordt. Maar tegelijkertijd is er altijd een verbrandingsmotor aanwezig, omdat het anders geen hybride kan heten. De hybride heeft lange tijd de voorkeur gehad in België, waar de hybride bij de noorderburen relatief snel uit het straatbeeld verdween. De achtergrond is duidelijk; in Nederland zijn veel meer laadpalen, waardoor volledig elektrisch rijden wél mogelijk is. Aangezien het aantal laadpalen in 2019 pas écht hard is gaan stijgen, was de hybride in België aantrekkelijker dan de EV, al won de benzineauto het vorig jaar met relatief gemak.

Dus: de hybride verdwijnt ook uit het straatbeeld?

Met de huidige ontwikkelingen en cijfers is dat sterk de vraag. In 2019 reden 5.889.210 personenauto’s rond, aldus Statbel. Daarvan waren 3 miljoen exemplaren voorzien van een dieselmotor, wat bijna 200.000 stuks minder is dan in 2018. Het aantal benzineauto’s nam op haar beurt toe met 190.000 exemplaren, maar vooral in het elektrisch segment schoten de cijfers door het dak.

Van alle auto’s was echter nog geen half procent volledig elektrisch (15.000 auto’s). Hybride wagens hebben daarentegen de overhand met meer dan 110.000 exemplaren. Gezien de definitie van hybride hierboven is dat echter niet zo gek. Wanneer alle auto’s met een elektromotor onder de motorkap meegerekend mogen worden, gaat het hard met de cijfers.

Voorlopig verdwijnt de hybride niet volledig uit het straatbeeld. Mede niet omdat de Belgische overheid besloten heeft om bepaalde modellen alsnog volledig fiscaal aftrekbaar te maken, waardoor deze perfect in het bedrijfswagenpark kunnen. Dit geldt alleen voor plug-in hybriden met een batterijcapaciteit van minstens 0,5 kWh per 100 kilogram gewicht voor de auto. Hierbij is het wel even opletten. Deze keuze voor de banden en extra opties kan gevolgen hebben voor de aftrekbaarheid. Overleg daarom altijd eerst met de dealer over de mogelijkheden voordat je opties toevoegt en alsnog het volle pond mag betalen.

Thuis je elektrische auto opladen; een haalbare kaart?

Thuis een elektrische auto opladen is een prima oplossing. Dat kan met een volledig laadstation (meestal rond de € 1000) of met een laadkabel (rond de € 200, afhankelijk van het type lader en de keuze voor de kwaliteit van de laadkabel) die in een wandcontactdoos gestoken wordt. In alle gevallen is het verstandig om op te letten op welke groep de lader komt. Dit kan géén groep zijn met hoog verbruik en veel piekmomenten, zoals de groep van de keuken of de wasmachine. De zekering begeeft het namelijk zeker wanneer alle apparaten én de lader vermogen opeisen.

Thuis laden is tevens de makkelijkste optie om er zeker van te zijn dat de elektrische auto volledig groen geladen wordt. Wil je zeker weten dat je elektrisch rijdt op de meest groene manier in België, dan kies je voor de groenste energieleverancier. In tegenstelling tot bij het laden bij een laadpaal weet je dan exact welke stroom in de accu gebruikt wordt.

Een andere manier is zelf energie opwekken. Wanneer je zelf stroom opwekt uit hernieuwbare energiebronnen, dan zijn de uiteindelijke kosten gezien over een langere periode zo laag mogelijk. En groener wordt het natuurlijk niet.

Bijvoorbeeld met zonnepanelen

Heel veel groener dan zonne-energie wordt het inderdaad niet. Ondanks dat de belastingvoordelen verdwenen zijn, zijn de zonnepanelen met een terugverdientijd van 7 tot 8 jaar (afhankelijk van onder andere het stroomverbruik) een interessante oplossing. De kosten liggen gemiddeld op € 6000 voor de panelen, plus maximaal 1200 euro voor het laadstation aan huis. Uiteraard zijn de opbrengsten hoger dan alleen het elektrisch rijden; de zonnepanelen leveren stroom voor heel de woning. Let er wel op dat de groepenkast in sommige gevallen ook vervangen moet worden, om de piekmomenten op te kunnen vangen is een moderne groepenkast nodig.

Interesse in zonnepanelen, maar kun je deze niet volledig zelf financieren? Kijk dan naar de mogelijkheden om subsidie te ontvangen of kijk naar een voordelige energielening om de kosten te dekken. Vooral Vlaanderen is hier erg actief mee.

De toekomst voor België: benzine, hybride of toch volledig elektrisch?

In 2019 reden meer dan 110.000 hybridewagens in België rond, waarbij de EV het duidelijk aflegde met 15.000 exemplaren, ofwel een marktaandeel van minder dan een procent. Maar trek niet te snel conclusies uit de cijfers, want de elektrische auto laat de grootste stijging zien met ruim 65%. En heel vreemd is dit niet wanneer we kijken naar het grotere plaatje.

Het aantal hybridemodellen dat nog 100% aftrekbaar is, is flink geslonken door de jaren heen. In 2020 zijn er nog maar een aantal exemplaren die kunnen rekenen op volledig fiscaal voordeel, waaronder de BMW 225xe, de BMW 330 e, de Hyundai Ioniq (PHEV) en de Kia Niro (PHEV). Deze modellen voldoen aan de voorwaarden die de Belgische overheid gesteld heeft voor aftrekbaarheid. Dat is véél minder dat een aantal jaren terug, waarin zakelijke wagenparken massaal overgingen naar zowel hybride als elektrisch omdat beide belastingvoordeel genoten.

Tegelijkertijd neemt het aantal elektrische modellen toe. Autofabrikanten wereldwijd leggen zich toe op de productie van nieuwe modellen, waarbij de Europese giganten nu ook op de prijs gaan letten. Goedkopere instapmodellen is de slogan voor Volkswagen en PSA, waarmee we gerust aan mogen nemen dat de stijgende lijn voor de EV toe blijft nemen.

Wat minstens zo belangrijk is, is dat de kennis dagelijks breder wordt. We weten inmiddels dat de gemiddelde accu van de EV langer meegaat dan voorspelt (veel van de pioniersmodellen rijden immers nog) en we weten dat thuisladen een prima optie is, waarbij de kosten per kilometer per definitie lager uitvallen dan laden bij een publieke laadpaal. Nog geen thuislader? Geen punt, want het aantal laadpalen neemt ook gestaag toe, waardoor elektrisch rijden voor steeds meer mensen mogelijk is.

Ook zijn er steeds meer ondernemers die de mogelijkheden verkennen. Niet alleen rond elektrische auto’s in het wagenpark, maar ook zakelijke laadpalen. Dat kan voor de medewerkers of eigen wagens zijn, maar het kan ook voor bezoekers of klanten bijzonder interessant zijn met de toename in het elektrisch rijden. Mocht je dat als ondernemer niet allemaal zelf willen bekostigen, ondanks de aftrekbaarheid, dan kun je met een slimme verrekendienst zelfs verdienen aan het publiek. Handig wanneer er geen laadpalen in de buurt zijn.

Breekt elektrisch rijden in 2020 echt door in België?

Het is de grote vraag of het elektrisch rijden in 2020 echt door gaat breken in België. Ja, een stijging van 65% in 2019 is spectaculair, maar in absolute cijfers blijft ons land sterk achter op de rest, voornamelijk op Noorwegen en Nederland. Maar de toekomstperspectieven zien er goed uit. Er zijn steeds meer elektrische modellen waarmee je 250 kilometer of meer af kunt leggen; meer dan genoeg om naar en van het werk te komen. Een laadpaal thuis óf op het werk zou voor de gemiddelde Belg genoeg moeten zijn om tijdig te kunnen laden.

Tegelijkertijd zijn er ongeveer 9.500 laadpalen in België en blijft dit aantal toenemen. Het zijn niet alleen publieke laadpalen; zij nemen met 2.500 stuks slechts 26% van het geheel in beslag. Het zijn voornamelijk de zakelijke laadpalen (4500) en particuliere laadpalen (2500) volgens Engie. Overigens is de doelstelling van 21.000 publieke laadpalen in 2020 in België naar alle waarschijnlijkheid onmogelijk, maar dat het aantal gaat stijgen, dat mag duidelijk zijn.

Dit beeld wijkt deels af van het beeld dat begin 2019 geschetst werd: daarin verloor de hybride het al, maar bleek de benzinewagen de populairste optie voor de automobilist die van de diesel af wilde. Mede omdat de mogelijkheden te schaars waren, het aantal laadpalen te laag was en de autofabrikanten te weinig interessante modellen op de markt gezet hadden. Nu is het beeld anders:

  • Er zijn meer publieke laadpalen
  • Er zijn meer zakelijke en particuliere laadpalen
  • Meerdere instapmodellen van de EV zijn betaalbaar geworden
  • Fiscale voordelen voor de EV zijn standaard en schaars voor de hybride
  • De mate van kennis is duidelijk toegenomen
  • Autofabrikanten besteden minder tijd en geld aan de productie van hybridewagens en leggen zich toe op EV’s

Nu de vele drempels en hindernissen als sneeuw voor zon verdwijnen, ligt de weg open voor de elektrische auto. Dat maakt het interessant om de markt in de gaten te houden en op tijd te kiezen voor die lease, occasion of nieuwe elektrische auto op de oprit.